Σάββατο 24 Απριλίου 2010

Εικόνες ελληνικών υπουργείων το 2014




"Αρχισαν να καταφθάνουν τα πρώτα όρνια που ξεσηκώθηκαν απ' τη μαρκίζα του νοσοκομείου των φτωχών, όπου λαγοκοιμόταν πάντα"...


"Το Σαββατοκύριακο τα όρνια μπήκαν, απ' τα μπαλκόνια, στο Προεδρικό μέγαρο, κατέστρεψαν με τα ράμφη τους τις συρμάτινες σίτες στα παράθυρα και ταρακούνησαν με τα φτερά τους το στάσιμο χρόνο εκεί μέσα και, τα ξημερώματα της Δευτέρας, η πόλη ξύπνησε από λήθαργο αιώνων με μια χλιαρή, απαλή αύρα που ανάδινε αποφορά κάποιου σπουδαίου νεκρού και σαπίλα μεγαλείου. Μόνο τότε τολμήσαμε να μπούμε χωρίς πολιορκία, όπως ήθελαν οι πιο αποφασιστικοί, στα μισογκρεμισμένα τείχη, οχυρωμένα με πέτρα, χωρίς να ρίξουμε με βοϊδολαιμαριές την κύρια είσοδο, όπως πρότειναν άλλοι, γιατί ήταν αρκετή μια σπρωξιά για να υποχωρήσουν, με τους μεντεσέδες τους, οι σιδερόφραχτες πόρτες που στα ηρωικά χρόνια είχαν αντέξει στις μπομπάρδες του Γουίλιαμ Δαμπιέρ. Ηταν σαν να μπαίναμε σε ατμόσφαιρα άλλης εποχής, γιατί ο αέρας ήταν πιο αραιός στα πηγάδια με τα ερείπια από το απέραντο λημέρι της εξουσίας και η σιωπή ήταν πιο παλαιά και τα πράγματα μόλις που ξεχώριζαν μέσα στο εξασθενημένο φως."

Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές: "Το φθινόπωρο του πατριάρχη"




Παρασκευή 23 Απριλίου 2010

Ο πρωθυπουργός ανάβει λαμπάδα στον Αη ΕμΕφ!

Είχε κάνει τάμα να γίνει δήλωση περί ΔΝΤ από Καστελόριζο;

Τι ζητάει το ΔΝΤ; Τα αυτονόητα!

Βασικές κατευθύνσεις και προτάσεις από την Τεχνική Βοήθεια του ΔΝΤ για τη βελτίωση της δημοσιονομικής διαχείρισης και της φορολογικής διοίκησης στην Ελλάδα


Προκλήσεις

Οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά η Κυβέρνηση στο πλαίσιο μιας βιώσιμης δημοσιονομικής προσαρμογής είναι οι εξής:
• Αδύναμοι θεσμοί στη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών
• Αδυναμία του φορολογικού συστήματος να εξασφαλίσει ένα αποδεκτό επίπεδο συμμόρφωσης
Συνεπώς υπάρχει, άμεση ανάγκη για διαρθρωτικές αλλαγές και μέτρα – άμεσα και μεσοπρόθεσμα – που θα βοηθήσουν στην ανάκτηση της αξιοπιστίας και την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων.

Δημοσιονομική Διαχείριση – Προϋπολογισμός

Η προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στον κρατικό προϋπολογισμό, όμως οι μεγάλες υπερβάσεις δαπανών αφορούν κυρίως τη γενική κυβέρνηση (υγεία και ασφαλιστικό σύστημα).

Οι άμεσες ενέργειες για την ανάκτηση του ελέγχου των δημοσίων οικονομικών πρέπει να περιλαμβάνουν:
• Δημοσιονομικό έλεγχο και κοινοποίηση των στοιχείων σε μηνιαία και τριμηνιαία βάση περιλαμβάνοντας και τα στοιχεία της γενικής κυβέρνησης (άμεσα).
• Έλεγχο των δαπανών με παρακολούθηση των δεσμεύσεων και των υποχρεώσεων που αναλαμβάνονται από τους φορείς του δημοσίου (άμεσα).
• Βελτίωση της διαδικασίας κατάρτισης και παρακολούθησης, με την παρουσίαση στο Κοινοβούλιο μιας δημοσιονομικής στρατηγικής με συγκεκριμένους δημοσιονομικούς στόχους για το Κράτος, τα Ασφαλιστικά Ταμεία και τους ΟΤΑ (τον Ιούνιο) και με εναρμόνιση της διαδικασίας κατάρτισης του προϋπολογισμού στο Κράτος, στους ΟΚΑ και στους ΟΤΑ.
• Μετάφραση του προϋπολογισμού και των δημοσιονομικών στόχων σε ανώτατα όρια πιστώσεων ανά Υπουργείο για το 2011 (Ιούνιος).
• Προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου με αναθεώρηση του Νόμου του 1995 ώστε να μπορούν να εφαρμοστούν οι παραπάνω αλλαγές (Ιούνιος).

Η μεσοπρόθεσμη στρατηγική για τη βελτίωση της δημοσιονομικής διαχείρισης πρέπει να περιλαμβάνει:
• Υιοθέτηση ενός μεσοπρόθεσμου προγράμματος αλλαγών ώστε να είναι σαφές προς όλες τις κατευθύνσεις ο τελικός στόχος και η κατεύθυνση:
 Το Υπουργείο Οικονομικών πρέπει να είναι υπεύθυνο και υπόλογο για το σχεδιασμό και την εφαρμογή της δημοσιονομικής πολιτικής της γενικής κυβέρνησης.
 Το ΓΛΚ πρέπει να λειτουργεί και προληπτικά (δημοσιονομικός έλεγχος) και προγραμματικά (δημοσιονομική πολιτική, κατάρτιση προϋπολογισμού και παρακολούθηση).
 Τα Υπουργεία πρέπει να έχουν περισσότερο έλεγχο επί του προϋπολογισμού τους, ασκώντας την καθημερινή δημοσιονομική διαχείριση (αύξηση της αποδοτικότητας).
 Το Κοινοβούλιο πρέπει να έχει ενισχυμένη εποπτεία και έλεγχο επί του προϋπολογισμού της Γενικής Κυβέρνησης.
 Το νέο θεσμικό πλαίσιο για τον προϋπολογισμό πρέπει να θωρακίζει θεσμικά τις νέες αρμοδιότητες και διαδικασίες.


Φορολογική Διοίκηση

Οι κύριες προκλήσεις για το φορολογικό σύστημα στην Ελλάδα είναι:
• Η υψηλή φοροδιαφυγή και διαφθορά.
• Οι διαρθρωτικές αδυναμίες στη διαχείριση της φορολογικής συμμόρφωσης που επιτείνει τα χρόνια προβλήματα και καθιστά άμεση την ανάγκη ανάκτησης του ελέγχου του συστήματος από τη διοίκηση.
• Οι προσπάθειες της κυβέρνησης για τη βελτίωση της συλλογής πρέπει να υποστηριχθούν από την αναμόρφωση της φορολογικής διοίκησης και την αποκατάσταση της συμμόρφωσης.
• Χρειάζεται να γίνει δημόσια γνωστή η στρατηγική για την καταπολέμηση της μόνιμης φοροδιαφυγής και την ενίσχυση της συμμόρφωσης.
• Χρειάζεται να υπάρξουν νέες δομές διαχείρισης του έργου της μετάβασης σε ένα αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα όπως:
 Η δημιουργία ομάδας δράσης για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής στο Υπουργείο Οικονομικών, διοικούμενη και υποστηριζόμενη σε υψηλό επίπεδο.
 Η δημιουργία μιας επιτελικής ομάδας με τη συμμετοχή των συναρμόδιων Γενικών Γραμματέων.


Οι άμεσες προτεραιότητες για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής να διαλυθεί η άκρατη φοροδιαφυγή πρέπει να περιλαμβάνουν:
• Πρόγραμμα ελέγχων, που να περιλαμβάνει αυστηρές ποινές και διώξεις για τις βαριές μορφές παραβάσεων: π.χ., το 75% των ελεύθερων επαγγελματιών (π.χ. γιατροί, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί, δικηγόροι) δηλώνουν ετήσιο εισόδημα κάτω από το αφορολόγητο όριο.
• Πρόγραμμα για την διασφάλιση των εισπράξεων εσόδων από τους φορολογούμενους με τα μεγαλύτερα εισοδήματα.
• Πρόγραμμα ενίσχυσης των μηχανισμών είσπραξης ληξιπρόθεσμων οφειλών από τους μεγαλύτερους οφειλέτες.
• Πρόγραμμα για την ενίσχυση της συμμόρφωσης μέσα από τη δήλωση και την πληρωμή φόρων: π.χ. το 30% των οφειλετών ΦΠΑ δεν έχουν καταθέσει δήλωση.
• Αυστηρό πρόγραμμα για την εφαρμογή των νέων κυβερνητικών πρωτοβουλιών στη φορολογία: λεπτομερή σχέδια εφαρμογής, αποτελεσματική παρακολούθηση της προόδου, και επανεξέταση των αποτελεσμάτων για τη διασφάλιση των πολιτικών στόχων.


Οι διαρθρωτικές αλλαγές για να επιτευχθεί ο στόχος της βιώσιμης συμμόρφωσης πρέπει να περιλαμβάνουν:
• Ενίσχυση της ικανότητας στρατηγικής διοίκησης και σχεδιασμού της Γενικής Γραμματείας Φορολογίας και Τελωνείων.
• Ανάπτυξη και διατήρηση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης κινδύνου φορολογικής συμμόρφωσης: (i) δημιουργία Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων, (ii) δημιουργία Συμβουλίου Συμμόρφωσης υπό το Υπουργείο Οικονομικών, (iii) ανάπτυξη μιας στρατηγικής βάσει του κινδύνου συμμόρφωσης και (iv) ανάπτυξη επιχειρησιακών σχεδίων για την υλοποίηση της στρατηγικής συμμόρφωσης.
• Ουσιαστική βελτίωση της διαχείρισης των ελέγχων για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και την αποτροπή φορολογικών παραβάσεων μέσα από ελέγχους με βάση κριτήρια κινδύνου.
• Ανάπτυξη και διατήρηση αποτελεσματικών υπηρεσιών προς τους φορολογούμενους με τη δημιουργία ειδικής Διεύθυνσης και με την ανάπτυξη στρατηγικής για τις φορολογικές υπηρεσίες.
• Ουσιαστική ενίσχυση της ικανότητας της Γενικής Γραμματείας Φορολογίας και Τελωνείων στη διαχείριση των κεντρικών φορολογικών λειτουργιών και ενίσχυση του ρόλου της κεντρικής υπηρεσίας σε επίπεδο σχεδιασμού, ελέγχου και εποπτείας.

Τρίτη 20 Απριλίου 2010

Ο Νίκος Μπελογιάννης για τη διαρκή χρεοκοπία της Ελλάδας

Την περίοδο 1823 - 1922, περίπου το 20% του εθνικού πλούτου της Ελλάδας πήγαινε για την εξυπηρέτηση του χρέους της χώρας, χωρίς να υπολογίζονται τα ετήσια χρεολύσια. Η διαπίστωση ανήκει στον Νίκο Μπελογιάννη, το βιβλίο του οποίου "Το Ξένο Κεφάλαιο στην Ελλάδα" (Εκδόσεις Άγρα) περιέχει σημαντικά στοιχεία για τη διαρκή χρεοκοπία της πατρίδας μας. "Οποιος θελήσει να ανιστορήσει τούτη την περίοδο, πολλές φορές θα χρειαστεί να ζητήσει στους ξένους τοκογλύφους και στα κράτη που τους προστάτευαν τις αιτίες για πολλές συμφορές που βρήκαν τη χώρα μας" γράφει ο Μπελογιάννης ο οποίος παρουσιάζει ανάγλυφα τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα φορτώθηκε (από τις κυβερνήσεις της εποχής) με τεράστια δάνεια.

Με βάση υπολογισμούς του ιδίου, οι οποίοι βασίζονται σε σύγκριση σχετικών εκτιμήσεων από γνωστούς οικονομολόγους όπως ο Αγγελόπουλος και ο Βαρβαρέσος, η Ελλάδα δανείστηκε,  κατά την περίοδο 1823 - 1922, περίπου 1.997 εκατομμύρια γαλλικά φράγκα, είχε ήδη πληρώσει 2.204 εκατομμύρια και χρωστούσε άλλα 2.000 εκατομμύρια το 1922...

Ανεξάρτητα από την πολιτική τοποθέτηση του Μπελογιάννη, το βιβλίο περιέχει αρκετά στοιχεία. Μάλιστα ο ίδιος ο συγγραφέας έφτιαξε ωραίους πίνακες με ΟΛΑ τα δάνεια που έλαβε η χώρα στα πρώτα 100 χρόνια της ανεξαρτησίας της.

Στη σελίδα 310, για παράδειγμα, έχει ένα δισέλιδο πίνακα με τα πρώτα δάνεια που έλαβε η χώρα μέχρι το 1893 από τον οποίο προκύπτει πως το μέσο επιτόκιο δανεισμού (το "πραγματικό" όπως λέει και ο Μπελογιάννης) ήταν κοντά στο 6,7% (δηλαδή όσο μας δανείζουν σήμερα οι αγορές, αλλά υψηλότερα απ' ότι μας δανείζουν οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ). Την περίοδο εκείνη τα συνολικά δάνεια που έλαβε η χώρα ανήλθαν σε 766,9 εκατ. γαλλικά φράγκα, αλλά στην Ελλάδα ήρθαν τα 531,2 γιατί τα υπόλοιπα ήταν προμήθειες...

Από το 1893 έως το 1922 η Ελλάδα έλαβε άλλα 985,2 εκατ. γαλλικά φράγκα μέσω δανεισμού με μέσο επιτόκιο περί το 4,5%.

Σε κάθε πίνακα περιέχονται και σχόλια του Ν. Μπελογιάννη για το που πήγαν τα διάφορα δάνεια. "Δήθεν για εξοπλισμούς" γράφει για το Δάνειο Εθνικής Αμυνας του 1907, ενώ για τα περίφημα Δάνεια Ανεξαρτησίας γράφει πως "τα 'φαγαν σχεδόν στο σύνολό τους οι ξένοι τοκογλύφοι και τυχοδιώκτες και οι ντόπιοι αστοκοτζαμπάσηδες"...




Παρασκευή 9 Απριλίου 2010

Μια πολύ σύντομη ιστορία των ομολόγων - Και μια απλοϊκή προσέγγιση των spread

Από τον 14ο αιώνα, όταν η Φλωρεντία και οι άλλες ιταλικές πόλεις – κράτη δημιούργησαν τα πρώτα ομόλογα προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τους ιδιωτικούς στρατούς (τους περίφημους Condottieri) που διεξήγαγαν τους μεταξύ τους πολέμους, έχει περάσει περισσότερο από μισή χιλιετηρίδα. Επειδή αν δεν πληρώνονταν, οι Condotierri απλώς θα προσέφευγαν στον αντίπαλο που διέθετε χρήματα, οι Ιταλοί εξέδωσαν ομόλογα. Δανείζονταν δηλαδή από τις εύπορες οικογένειες, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Οι επενδυτές θα έπαιρναν πίσω όλα τα χρήματά τους στη λήξη του ομολόγου αλλά και ένα ετήσιο επιτόκιο. Τα συγκεκριμένα ομόλογα μπορούσαν να πωληθούν και σε τρίτους οπότε ακόμα και άνθρωποι από τη μεσαία τάξη κατάφεραν να εξασφαλίσουν κάποια απόδοση για τα χρήματά τους.

Εκείνη την εποχή, στις ιταλικές πόλεις σχεδόν οι πάντες συζητούσαν για τα ομόλογα και την απόδοσή τους, δηλαδή το ετήσιο επιτόκιο που προσέφεραν στους αγοραστές καθώς είχαν δημιουργηθεί «βουνά δανείων». Ακόμα και οι φτωχοί που δεν μπορούσαν να αγοράσουν ομόλογα υφίσταντο σκληρή φορολογία προκειμένου το κράτος να πληρώνει τους πιστωτές του.
Σήμερα, ακόμα και στο τελευταίο ελληνικό καφενείο ακούς για τα περίφημα spreads, για τα ομόλογα και για άλλα σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα όπως τα CDS. Τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με «τη νέα άνοδο ή πτώση των spread των ελληνικών ομολόγων», τους κερδοσκόπους και άλλα δυσνόητα για το μέσο πολίτη. Ο τελευταίος έχει πλέον καταλάβει ότι η άνοδος των spread είναι κάτι αρνητικό, αλλά δυσκολεύεται να κατανοήσει το γιατί.

Τι είναι τελικά το spread και γιατί η διεύρυνσή του προκαλεί πλέον ανησυχία ακόμα και στο μικρότερο ελληνικό χωριό; Γιατί εν τέλει δυσκολευόμαστε πλέον να δανειστούμε ως χώρα και προσφέρουμε ολοένα και υψηλότερα επιτόκια σε όσους αγοράζουν ελληνικά ομόλογα;

Το spread δεν είναι τίποτα άλλο από τη διαφορά επιτοκίου (της απόδοσης που προσφέρεται στους επενδυτές) μεταξύ των ομολόγων δύο διαφορετικών χωρών. Στην περίπτωση της Ελλάδας το spread είναι η διαφορά μεταξύ του επιτοκίου που δανείζεται η Γερμανία και του επιτοκίου με το οποίο δανείζεται η Ελλάδα. Η Γερμανία δανείζεται σήμερα εκδίδοντας ομόλογα που προσφέρουν απόδοση 3,07% και η Ελλάδα με απόδοση περί το 7%. Συνεπώς το spread είναι 4% ή 400 μονάδες βάσης. Γιατί χρησιμοποιείται ευρέως η σύγκριση με τη Γερμανία; Γιατί είναι η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης και θεωρείται από τις πλέον σταθερές και χαμηλού ρίσκου.

Με άλλα λόγια, όσο πιο σταθερή θεωρείται μια οικονομία (και όσο πιο σίγουροι αισθάνονται οι επενδυτές πως θα πάρουν πίσω τα λεφτά τους) τόσο χαμηλότερη είναι η διαφορά από την απόδοση του γερμανικού ομολόγου, δηλαδή το spread.  Οταν οι επενδυτές αγοράζουν γερμανικά ομόλογα αισθάνονται ασφαλείς με απόδοση 3,07%. Για να αγοράσουν ελληνικά θέλουν μεγαλύτερες εξασφαλίσεις, δηλαδή μεγαλύτερο επιτόκιο και spread και έτσι φτάνουμε στα επιτόκια του 7% δηλαδή σε spread άνω των 400 μονάδων βάσης έναντι των γερμανικών ομολόγων.

Για να πάρετε μια ιδέα της ισχύος των παικτών της παγκόσμιας αγοράς ομολόγων δείτε αυτά τα νούμερα: Ο παγκόσμιος πλούτος που παρήχθη το 2006 ανέρχονταν σε 47 τρισ. δολάρια. Η συνολική αξία των μετοχών σε όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου έφτανε τα 51 δισ. και των ομολόγων τα 68 δισ. δολάρια. Το 2008 η αγορά ομολόγων εκτοξεύθηκε στα 83 τρισ. δολάρια. Οι παίκτες στην αγορά ομολόγων (συνταξιοδοτικά ταμεία, τράπεζες, κερδοσκοπικά επενδυτικά σχήματα, κλπ) είναι δηλαδή πανίσχυροι.

Η αγορά ομολόγων κρίνει καθημερινά την αξιοπιστία κάθε κυβέρνησης όσον αφορά την ανάπτυξη μιας χώρας. Αλλά η αληθινή ισχύς της συνδέεται με την ικανότητά της να τιμωρήσει μια κυβέρνηση με υψηλότερο κόστος δανεισμού επειδή θεωρεί πως δεν κάνει αρκετά για να εξασφαλίσει τους δανειστές της. Ακόμα και μια άνοδος μισής μονάδας (π.χ. από 3% στο 3,5%) στο spread μιας χώρας προκαλεί σοβαρό πλήγμα στα οικονομικά της καθώς πρέπει να πληρώσει δισ. ευρώ περισσότερα ως τόκους για τα δάνεια που έχει λάβει. Συνεπώς έχει λιγότερα χρήματα για επενδύσεις π.χ. στην παιδεία ή την υγεία.

Το υψηλότερο spread οδηγεί, με τη σειρά του, σε περαιτέρω διεύρυνση του χρέους μιας χώρας (γιατί στα υφιστάμενα δάνεια που έχει λάβει προστίθενται ολοένα και υψηλότεροι τόκοι). Τότε οι αγοραστές των ομολόγων αρχίζουν να τα πουλάνε γιατί φοβούνται πως η χώρα θα δυσκολευτεί να αποπληρώσει το χρέος της. Τα spread ανεβαίνουν ακόμα περισσότερο. Κάποια στιγμή η χώρα βρίσκεται μπροστά σε τρεις εναλλακτικές λύσεις: Πρώτον, να χρεωκοπήσει επιβεβαιώνοντας τους φόβους των επενδυτών. Δεύτερο, να ενισχύσει την αξιοπιστία της απέναντι στις αγορές (π.χ. με συμμάζεμα των οικονομικών της, μείωση δαπανών, κλπ) ώστε να τους πείσει πως θα αποπληρώσει τα δάνεια που έχει λάβει. Τρίτον, να αυξήσει τους φόρους ώστε να έχει περισσότερα έσοδα προκειμένου να πληρώσει το χρέος της.

Μερικές φορές, όμως, ακόμα και οι δήθεν αλάθητη και πανίσχυση αγορά ομολόγων κάνει λάθη. Την περίοδο 1998 - 2000 το spread των ομολόγων της Αργεντινής έναντι των αμερικανικών ήταν 644 μονάδες βάσης (δηλαδή δανείζονταν με επιτόκιο 6,4% υψηλότερο των ΗΠΑ). Αποδείχθηκε ότι οι δανειστές της Αργεντινής είχαν υποεκτιμήσει το ρίσκο της χώρας. Οταν ανακοινώθηκε η χρεωκοπία της χώρας το spread πήγε στις 5.500 μονάδες βάσης. Το Μάρτιο του 2002 είχε εκτιναχθεί στις 7.000 μονάδες! Οι δανειστές έλαβαν 38 σεντς για κάθε δολάριο που είχαν δανείσει στην Αργεντινή και χρειάστηκαν χρόνια προκειμένου τα spread να επανέλθουν στα επίπεδα των 500 μονάδων.


ΠΗΓΕΣ: Τα βιβλία "The Ascent of Money" του Niall Ferguson (καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Harvard) και "The Return of Depression Economics" του νομπελίστα Paul Krugman, καθηγητή στο Princeton.